RỐI LOẠN TÍC (TIC DISORDERS)

10 2025-05-04 16:18:33
Contents []

RỐI LOẠN TÍC (TIC DISORDERS)

  1. Tíc là gì?

Tíc là những cử động hoặc âm thanh đột ngột, lặp lại, không tự chủ, thường xảy ra một cách bất ngờ và thoáng qua. Đây là rối loạn thần kinh chức năng, thường gặp ở trẻ em, nhưng cũng có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành.

Tíc không phải do cố ý và người bệnh thường khó kiểm soát, mặc dù có thể kiềm chế tạm thời.

  1. Phân loại tíc

Loại

Mô tả

Tíc vận động (motor tics)

Nháy mắt, lắc đầu, nhún vai, co giật mặt, gập tay chân…

Tíc phát âm (vocal tics)

Hắng giọng, ho, rít, kêu, nói lặp lại từ vô nghĩa

Tíc đơn giản

Cử động nhanh, ngắn, liên quan ít nhóm cơ

Tíc phức tạp

Cử động phối hợp, có thể giống hành vi có mục đích (giậm chân, chạm đồ vật, lặp lại lời nói...)

Hội chứng Tourette (Tourette Syndrome) là thể nặng nhất của rối loạn tíc, bao gồm cả tíc vận động và phát âm, kéo dài trên 1 năm.

  1. Đặc điểm nhận biết
  • Khởi phát lúc 5–10 tuổi, phổ biến ở bé trai
  • Tíc có thể tăng khi lo lắng, mệt mỏi, giảm khi tập trung hoặc ngủ
  • Có xu hướng dao động cường độ, có lúc biến mất rồi tái phát
  • Trẻ cảm nhận được "cơn tíc sắp đến" (tiền triệu cảm giác) và cố gắng kiềm chế
  1. Nguyên nhân
  • Chưa rõ chính xác, có liên quan đến:
    • Rối loạn dẫn truyền thần kinh (dopamin, serotonin)
    • Di truyền
    • Yếu tố môi trường: stress, lo âu, sang chấn tâm lý
  • Một số trường hợp thứ phát sau:
    • Viêm họng do nhiễm liên cầu trùng (PANDAS)
    • Tác dụng phụ của thuốc, tổn thương thần kinh
  1. Tíc có nguy hiểm không?
  • Phần lớn các trường hợp tíc nhẹ, lành tính, có thể tự khỏi sau vài tháng đến vài năm
  • Tuy nhiên, nếu tic kéo dài, ảnh hưởng học tập, giao tiếp, tâm lý, cần được can thiệp sớm
  • Hội chứng Tourette có thể kèm theo rối loạn hành vi khác:
    • Tăng động giảm chú ý (ADHD)
    • Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD)
    • Rối loạn lo âu, trầm cảm
  1. Điều trị

 Tâm lý – giáo dục:

  • Giải thích rõ ràng cho trẻ, phụ huynh, giáo viên hiểu đúng về tíc
  • Không mắng, bắt ép trẻ “ngừng lại”
  • Tư vấn giảm lo âu, tăng tự tin cho trẻ

 Dùng thuốc khi cần:

  • Chỉ định khi tic ảnh hưởng đến chức năng, sinh hoạt hang ngày
  • Thuốc thường dùng: clonidine, risperidone, aripiprazole...

 Liệu pháp hành vi nhận thức:

  • CBIT (Comprehensive Behavioral Intervention for Tics): kỹ thuật giúp trẻ học cách kiểm soát tic
  • Kết hợp âm nhạc trị liệu, hoạt động trị liệu nhóm, thư giãn
  1. Chăm sóc và theo dõi
  • Theo dõi tiến triển, đánh giá toàn diện (tic + hành vi + học tập)
  • Làm việc cùng nhà trường để hỗ trợ trẻ hòa nhập
  • Can thiệp phục hồi chức năng tâm lý – vận động nếu có rối loạn đi kèm

 

Bài viết liên quan