BỆNH LOẠN TRƯƠNG LỰC CƠ (DYSTONIA)

11 2025-05-04 16:16:45
Contents []

BỆNH LOẠN TRƯƠNG LỰC CƠ (DYSTONIA)

  1. Loạn trương lực cơ là gì?

Loạn trương lực (Dystonia) là một dạng rối loạn vận động không tự chủ, đặc trưng bởi sự co cơ kéo dài, gây ra các tư thế bất thường hoặc cử động lặp đi lặp lại, thường ảnh hưởng đến một vùng cơ thể hoặc lan rộng toàn thân.

Đây là một bệnh mạn tính, có thể từ nhẹ đến nặng, ảnh hưởng đến vận động, tư thế, giao tiếp và sinh hoạt hằng ngày.

  1. Triệu chứng điển hình
  • Co cơ bất thường xảy ra tự phát hoặc khi vận động
  • Vẹo cổ, xoắn vặn đầu, lệch vai (loạn trương lực cổ – torticollis)
  • Nheo mắt không kiểm soát (co thắt mi mắt - blepharospasm)
  • Loạn trương lực tay khi viết (writer's cramp): bàn tay co rút, xoắn vặn khi cầm bút
  • Tư thế bàn chân bất thường khi đi lại
  • Nói khó, méo miệng nếu ảnh hưởng vùng mặt (rối loạn phát âm, loạn trương lực hàm miệng)
  • Tăng lên khi căng thẳng, lo lắng, giảm khi nghỉ ngơi hoặc ngủ
  1. Các dạng loạn trương lực thường gặp

Phân loại

Vị trí ảnh hưởng

Ví dụ

Khu trú (focal)

Một vùng

Vẹo cổ, nheo mắt, writer’s cramp

Đoạn (segmental)

Hai vùng gần nhau

Cổ + vai, mặt + hàm

Toàn thân (generalized)

Cả thân mình và tứ chi

Thường gặp ở loạn trương lực khởi phát sớm

Loạn trương lực theo công việc

Chỉ xảy ra khi làm động tác cụ thể

Viết, chơi nhạc cụ, đánh máy
  1. Nguyên nhân
  • Di truyền (Dystonia di truyền, DYT-1…)
  • Không rõ nguyên nhân (vô căn)
  • Thứ phát sau tổn thương não: đột quỵ, viêm não, chấn thương, ngộ độc CO…
  • Tác dụng phụ của thuốc (loạn trương lực cấp do thuốc an thần, loạn động muộn…)
  • Liên quan các bệnh thoái hóa thần kinh (như Parkinson, Wilson…)
  1. Chẩn đoán
  • Khám chuyên khoa thần kinh
  • MRI sọ não loại trừ nguyên nhân thứ phát
  • Xét nghiệm di truyền nếu nghi ngờ loạn trương lực khởi phát sớm
  • Video ghi lại cử động bất thường có thể hữu ích trong đánh giá và theo dõi điều trị
  1. Điều trị

 Điều trị bằng thuốc:

  • Thuốc giãn cơ, thuốc an thần nhẹ
  • Thuốc ức chế dopamin, levodopa (trong một số thể loạn trương lực)

 Tiêm Botulinum toxin:

  • Là phương pháp hàng đầu cho loạn trương lực khu trú
  • Tiêm vào nhóm cơ bị co cứng – hiệu quả trong 3–4 tháng

 Kích thích não sâu (DBS):

  • Áp dụng cho loạn trương lực toàn thân, nặng, kháng trị với thuốc

‍♂️ Phục hồi chức năng hỗ trợ:

  • Vật lý trị liệu – hoạt động trị liệu cá thể hóa
  • Kết hợp âm nhạc trị liệu, liệu pháp nhóm, điều chỉnh tư thế
  • Điều trị kích thích từ trường xuyên sọ, kích thích điện
  1. Hỗ trợ lâu dài
  • Tái khám định kỳ
  • Tập luyện thường xuyên để duy trì chức năng
  • Tư vấn tâm lý, hỗ trợ hòa nhập xã hội
  • Giáo dục gia đình – người chăm sóc

 

Bài viết liên quan