RUN VÔ CĂN

Contents [ Show ]

RUN VÔ CĂN

1. Run vô căn là gì?

Run vô căn (Essential Tremor – ET) là một rối loạn vận động mạn tính, thường gặp nhất ở người lớn tuổi nhưng cũng có thể xuất hiện sớm hơn. Đây là tình trạng run tay (hoặc đầu, giọng nói...) khi thực hiện động tác, nhưng không do bệnh Parkinson hay tổn thương não khác gây ra.

✅ Đây là bệnh lành tính, tiến triển chậm, nhưng có thể ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt và chất lượng sống.

2. Triệu chứng đặc trưng

• Run khi hoạt động (action tremor): thường thấy khi:
• Cầm chén nước, gắp đồ ăn, viết chữ, cài nút áo...
• Run tăng lên khi lo lắng, mệt mỏi, sử dụng chất kích thích
• Run tay là phổ biến nhất, nhưng có thể kèm:
• Run đầu (gật gù hoặc xoay ngang)
• Run giọng nói
• Run chân ít gặp hơn
• Không có chậm vận động hay đơ cứng cơ như bệnh Parkinson
• Có thể giảm nhẹ khi uống rượu, nhưng không nên dùng rượu làm cách điều trị

3. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

• Chưa rõ nguyên nhân cụ thể
• Có tính di truyền rõ rệt: khoảng 50–70% người bệnh có người thân mắc bệnh
• Thường bắt đầu từ từ, có thể ổn định hoặc tăng dần theo tuổi

4. Phân biệt với Parkinson

Đặc điểm	Run vô căn	Bệnh Parkinson
Thời điểm run	Khi hoạt động	Khi nghỉ ngơi
Vị trí	Hai tay đối xứng, đầu, giọng nói	Một bên, hiếm khi đầu hoặc giọng
Triệu chứng khác	Không có chậm vận động hay cứng	Có chậm, cứng, rối loạn dáng đi
Di truyền	Rõ ràng	Ít hơn

5. Điều trị

 Thuốc:

• Propranolol, Primidone, topiramate, gabapentin: giảm cường độ run
• Một số trường hợp dùng thêm thuốc an thần nhẹ

 Điều trị nâng cao:

• Tiêm Botulinum toxin: với run đầu, run tay khu trú
• Kích thích não sâu (DBS): cho các trường hợp nặng, kháng trị

‍♂️ Hỗ trợ phục hồi chức năng:

• Tập luyện vận động tinh vi (gắp, viết, giữ thăng bằng)
• Giảm lo âu, thư giãn, quản lý cảm xúc
• Sử dụng dụng cụ hỗ trợ (thìa muỗng chống run, ly có nắp…)

6. Hướng dẫn cho người bệnh và gia đình

• Tái khám định kỳ với bác sĩ chuyên khoa thần kinh
• Tránh chất kích thích như caffeine, stress, thức khuya
• Duy trì thói quen tập luyện nhẹ nhàng hàng ngày
• Tư vấn di truyền nếu trong gia đình có nhiều người mắc